Elektrische installatie aanleggen in de camper

Elektrische installatie aanleggen in de camper

Gepubliceerd op: 09-03-2019 21:44

[VIDEO] Dit zou EngineerAtHome niet zijn als er geen aandacht werd besteed aan de elektrische installatie van de camper! Met een 230 Volt circuit voor op de camping en een 12 Volt installatie met huishoudaccu kun je overal uit de voeten. Maar hoe sluit je dit alles nou veilig aan?

230 Volt in de camper

Het altijd beschikbare stopcontact is niet meer weg te denken uit ons moderne leven. Even de waterkoker gebruiken, tablet/telefoon/camera opladen, misschien een elektrisch kookplaatje? Allemaal zaken waar 230 Volt voor nodig is, en gelukkig bieden heel veel campings en camperplaatsen deze mogelijkheid. Vaak is de 230 Volt aansluiting beschikbaar via een stroompaal met een blauwe CEE-stekker maar soms ook gewoon met een geaarde stekker. Om hier gebruik van te maken heeft je camper natuurlijk ook zo'n aansluiting nodig, hoe dat precies moet is vastgelegd in de elektrische veiligheidsnormen (NEN 1010). Zo dien je gebruik te maken van de blauwe CEE stekkers, bijbehorende neopreenkabels, en CEE invoerdoos.

CEE invoerdoos inbouwen

Een gat zagen in de bus voor de CEE invoerdoos.

Om de CEE invoerdoos in te kunnen bouwen moet er eerst weer een gat in de wand van de bus gezaagd worden. Ik doe dit zo ver mogelijk linksachter, in het vlakke deel van het chassis, zo loopt de kabel niet langs de 'voorzijde' van de camper waar je meestal (onder je luifel) zit.

De CEE invoerdoos zit zo ver mogelijk links achter in de Peugeot Boxer

Naast het gebruik maken van de juiste stekkers en dozen moet de installatie natuurlijk ook veilig worden aangelegd. Daarom ben je verplicht om gebruik te maken van een goedgekeurde dubbelpolige zekeringsautomaat en aardlekschakelaar. Daarnaast moet de aardkabel van de invoerdoos direct worden aangesloten op het chassis van je buscamper, zo zijn alle metalen delen in één keer goed geaard. Vanzelfsprekend gebruik je in de rest van de camper soepel 3-aderig snoer (met aardedraad dus) en alleen geaarde stopcontacten.

Chassis van de buscamper aarden met CEE 230V stekker

Elektrisch schema buscamper

Vanuit de auto kennen we allemaal wel de 12 Volt elektrische installatie, met als meest bekende aansluiting de 'sigarettenaansteker'. Aangezien een buscamper ook gewoon een auto is, is hier al een beperkt 12 Volt systeem aanwezig, bestaande uit de startaccu en binnenverlichting. Maar het is natuurlijk niet de bedoeling dat je tijdens het kamperen de hele startaccu leeg trekt doordat de verlichting blijft branden! Daarom maken campers over het algemeen gebruik van een tweede accu, de huishoudaccu, om alle woonverbruikers op aan te sluiten zoals verlichting, koelkast, ventilator, kraan, en soms ook opladers of omvormers. In onderstaande foto zijn de diverse onderdelen van het elektrische schema aangegeven.

Intelligente 15A acculader

Helemaal links zijn de eerder besproken CEE invoerdoos en de zekeringautomaat en aardlekschakelaar zichtbaar, dit is het 230V deel. Vervolgens is daar de Victron 15A acculader op aangesloten. Een vuistregel is dat je acculader ongeveer 10% van de accucapaciteit als laadstroom moet hebben voor een goede werking, in mijn geval 180Ah = 18A laadstroom -> gekozen voor 15A lader. Zodra ik aan de paal sta op camping of camperplaats wordt dus meteen de huishoudaccu opgeladen en eventueel onderhouden met een druppellading.

Gesloten onderhoudsvrije 180Ah semi-tractie accu

Rechtsonder is nog net de grote 180Ah semi-tractie accu te zien, dit is een (natte) gesloten onderhoudsvrije lood-calcium accu met een capaciteit van 180 Ampère-uur. Voor mij was dit de beste combinatie van prijs, functionaliteit en kwaliteit. Veel mensen kiezen ook voor de duurdere gel- of AGM-accu, bij deze accu's is het accuzuur opgesloten in een gel of glasfibermat waardoor je de accu zelfs op zijn kant of ondersteboven kunt zetten. Bij de door mij gebruikte accu kan dit niet, deze is dan wel gesloten tijdens normaal gebruik, er zit een overdruk-labyrint/ventiel in waardoor het zuur weg kan lopen wanneer je hem langdurig ondersteboven houdt. Gebruik in ieder geval nooit een gewone startaccu, deze zijn niet gemaakt voor constante belasting en diepontlading, bovendien kunnen ze gas uitstoten tijdens het laden wat ze ongeschikt maakt voor gebruik in een leefruimte.

Hoofdzekering 100A

Voor uw en onze veiligheid moet er zo dicht mogelijk bij de pluspool van de accu een zekering worden ingebouwd. Een accu kan namelijk zeer grote stromen leveren, macGyver kon zelfs lassen met alleen een accu, en zo'n vonkenregen heb jij liever niet in je camperbus. Ik heb in de dikke 25mm2 pluskabel van de accu naar de zekeringenkast een midi-zekering van 100A opgenomen, dat is namelijk ook de maximale stroom die het zekeringkastje kan verwerken.

12V zekeringenkast

De stroom van de huishoudaccu moet vervolgens verder verdeeld worden over de 12 Volt verbruikers. Hiervoor gebruik ik een 12V zekeringhouder met 10 aansluitingen. Hier passen de standaard platte autozekeringen in, kabels sluit je aan met kabelschoentjes die aan de kabels geperst worden. Waarom moet je in het 12 Volt circuit nu eigenlijk alle verbruikers apart bekabelen? Dat komt doordat er in de 12V installatie veel hogere stromen lopen waardoor je vaak dikkere kabels moet gebruiken. Door lichte gebruikers een eigen groep te geven met een lichte zekering kan je daar dunnere kabels gebruiken. Om de optimale kabeldikte voor jouw gebruikers te berekenen kan je deze handige calculator gebruiken.

12V massastrip of busbar

Zoals je misschien al is opgevallen heeft de zekeringenkast alleen aansluitingen voor de rode pluskabels. De zwarte min- of massakabels moeten op een andere plek worden samengebracht: de massastrip of busbar. Alle minkabels van de verbruikers lopen dus naar de massastrip en vanaf daar loopt er één dikke 25mm2 accukabel, via de shunt, terug naar de minpool van de accu.

Schematische weergave van het elektrische circuit in de zelfbouw-camper (klik voor vergroting)

Schematische weergave van het elektrische circuit in de zelfbouw-camper (klik voor vergroting)

Huishoudaccu monitoren

Om een te diepe ontlading van de huishoudaccu te voorkomen is het belangrijk dat je de accu goed in de gaten houdt. Het voltage van de accu zegt iets over de laadtoestand van de accu (12,7 V = vol, 12,06 V = halfleeg, <11V = dood) maar dit is niet heel accuraat en werkt alleen bij een onbelaste accu. Beter is het om de verbruikte Ampère-uren en de bijgeladen Ah's te tellen. En als je het helemaal goed wilt doen moet je ook compenseren voor het laadrendement én rekening houden met het Peukert-effect. De makkelijkste optie is de aanschaf van een intelligente accumonitor.

Natuurlijk ben ik heel eigenwijs en wilde ik eerst de goedkope manier proberen. Via Ali-Express kocht ik deze accumonitor inclusief shunt en plaatste hem netjes in het controlepaneel van mijn camper boven de schuifdeur. Het monitoren van de spanning is redelijk accuraat, hij geeft ongeveer 0,1 a 0,2 Volt meer aan dan mijn multimeter en ook het bijhouden van de verbruikte Ampères en Wh's (Watt-uur) lijkt redelijk te kloppen. Het gaat echter mis zodra je de accu gaat opladen. Dan kom je er achter dat de stroommeting maar één kant op werkt. De accumonitor van Ali Express kan dus niet meten met hoeveel Ampère je je accu weer oplaadt! Zodra de accu helemaal vol zit (lampje op de lader staat op float of storage) reset ik de accumonitor naar 0 Wh en dan begint het aftellen opnieuw.

Cyrix: de accu opladen tijdens het rijden

Eigenlijk is het best zonde dat je iedere avond weer op een camping aan de paal moet terwijl je een hele dag gereden hebt, wat nu als je niet op een camping wilt staan maar in de vrije natuur? Kan de huishoudaccu niet tijdens het rijden opgeladen worden door de dynamo, net zoals de startaccu? Ja natuurlijk kan dat, maar voor een goede werking moet daar nog wel een apparaatje tussen: de accuscheider.

Let op: Bij moderne Euro 6 en zelfs sommige Euro 5 bestelwagens is een accuscheider onbruikbaar door de intelligente laadregelaar van de dynamo. In dat geval heb je een laadbooster nodig. Meer info vind je in de reacties onder dit artikel.

Bij de Peugeot Boxer (en dus ook de Fiat Ducato en Citroën Jumper) is de startaccu voor de bestuurdersstoel onder de cabinevloer geplaatst. Om hier bij te komen moet de vloermat eruit en dien je het luik te openen. Zoals op de foto te zien is is de accu voorzien van een zekeringhouder op de pluspool en een massakabel naar het chassis aan de minpool. Op de minpool waren nog drie aansluitingen vrij waarop ik mooi mijn massakabel naar de huishoudaccu kon aansluiten. In het zekeringkastje was ook nog een vrije plek zodat ik daar mijn pluskabel aan kon verbinden met behulp van een 100A megazekering.

De dikke 35mm2 accukabels laat ik vervolgens naar de instapbak aan de bestuurderszijde lopen Na het demonteren van de plastic instapbak trof ik daar een mooie ruimte aan met een massapunt. De perfecte plek voor het Victron Cyrix accuscheidingsrelais dat namelijk zo dicht mogelijk bij de startaccu geplaatst moet worden én een massa-aansluiting nodig heeft.

De 35mm2 accukabels lopen vervolgens langs de handrem naar achter, onder de verhoging van de zithoek door, naar de huishoudaccu. Om zulke dikke kabels te voorzien van de goede (kwaliteit) kabelogen heb je het juiste gereedschap nodig, omdat dit gereedschap vrij kostbaar is kun je dit beter laten doen. Ik heb al mijn accukabels, kabelschoentjes en zekeringen gekocht bij Landreiziger in Dordrecht, daar persen ze de kabelogen meteen aan de kabel, alles naar wens en op maat.

Geen zonnepanelen dan?

Nee inderdaad, geen zonnepanelen op deze camper. Zonnepanelen zijn wel een heel goed idee voor camperaars die geen gebruik willen maken van een stroompaal en veel op één plek staan. Mijn elektrisch systeem is echter zo ingericht dat ik op een volle acculading ongeveer 3 dagen gebruik kan maken van de koelkast, ledverlichting en het opladen van de telefoon. In de praktijk sta ik bijna nooit 3 dagen op één plek, en zodra er flink gereden wordt laadt de accu weer op. Sta ik wel langer op dezelfde plek dan is dit vaak op een camping met goede voorzieningen en dan gaan we aan de paal. Op deze manier heb ik dus eigenlijk geen zon nodig en kan de camper lekker in de schaduw staan, heb ik ook geen airco nodig! ;-)

Update mei 2023: inmiddels heb ik tóch een zonnepaneel op de camper :-)

Video-uitleg elektrische installatie

Na de succesvolle video hoe je zelf cruise control kunt inbouwen in je Peugeot Boxer heb ik ook een video-uitleg over de elektrische installatie van mijn zelfbouw buscamper gemaakt. Bekijk hem hieronder op Youtube.

Watch on Youtube

73 reacties op dit artikel »

Aanbevolen artikelen